تصفیه فاضلاب صنایع روغن زیتون طی چند مرحله و با فرآیندهای متعددی انجام میشود. چون در این فاضلاب تنوع زیادی از آلاینده های مایع، جامد و کلوئیدی وجود دارد که هر کدام به شیوه خاصی باید حذف شوند. علاوه براین، این نوع فاضلاب خطرات زیادی برای طبیعت دارد و BOD و COD بالای آن تهدید بزرگی برای سلامتی محیط زیست به شمار می رود. به همین دلیل روش های مختلف تصفیه فاضلاب صنعتی برای بهبود کیفت آن اجرا می شود. در ادامه بهترین روش های تصفیه فاضلاب صنایع روغن گیری و فرآوری زیتون را بررسی خواهیم کرد.
مشخصات فاضلاب صنایع روغن زیتون
در روند شستشو، جدا کردن هسته و روغن گیری و فرآوری زیتون مقدار زیادی مواد آلاینده وارد آب شده و یکی از بدترین انواع فاضلاب را بوجود می آورد. حدود 35 درصد از این فاضلاب را تکه های باقی مانده از زیتون و هسته آن تشکیل داده و 45 درصد سایر مواد ذائد هستند. در روند هسته گیری و روغن گیری نیز از مواد و ترکیبات شیمیایی متعددی استفاده می شود که برخی از آنها عبارتند از:
- اسیدهای آلی
- ترکیبات نیتروژن دار
- شکر
- catechol-melaninic
- hydroxytyrosol
- tyrosol
- Methylcatechol
- Catechol
- caffeic acid
وجود این ترکیبات در نهایت منجر به تغییر پارامترهای کیفی فاضلاب میشود. در انتخاب روش ها و فرآیندهای تصفیه فاضلاب، پارامترهای مختلف بررسی و بر همین اساس بهترین گزینه انتخاب می شود.
ویژگی‌های فاضلاب صنایع روغن زیتون
- بار آلی بالا: حاوی مقادیر زیادی مواد آلی مانند روغن، چربی، پروتئین و کربوهیدرات است.
- وجود ترکیبات فنلی: این ترکیبات خاصیت سمی و پایدار دارند و تجزیه آنها در محیط زیست دشوار است.
- pH متغیر: pH این فاضلاب معمولاً اسیدی یا قلیایی است که می‌تواند بر روی فرآیند تصفیه تاثیرگذار باشد.
- وجود مواد معلق: شامل ذرات جامد، روغن و چربی است که می‌تواند باعث گرفتگی تجهیزات تصفیه شود.
مزایای تصفیه فاضلاب صنایع روغن زیتون
ایران و سایر کشورهای دنیا اغلب با خشکسالی و کمبود منابع آب مواجه هستند. به همین دلیل تا حد امکان تلاش میشود میزان آب مصرفی در بخش های صنعتی کاهش یابد. یکی از صنایعی که آب مصرفی بسیار بالایی دارد، کارخانه ها و صنایع روغن گیری زیتون هستند. واقعیت این است که میزان آب مصرفی در این صنعت را نمی توان کاهش داد، اما با تصفیه فاضلاب روغن گیری زیتون می توان از فاضلاب در سایر بخش ها مجدد استفاده کرد.
علاوه بر کاهش مصرف آب و بازچرخانی آن، با تصفیه فاضلاب این صنایع می توان از ورود آلاینده های مختلف به محیط زیست جلوگیری کرد. میزان BOD فاضلاب صنایع روغن زیتون حدود 100 است و ورود آن به آب های سطحی باعث کاهش اکسیژن در این منابع شده و در نهایت منجر به مرگ و میر آبزیان خواهد شد. COD فاضلاب این صنعت نیز حدود 200 است که بسیار خطرناک بوده و نشان دهنده مقدار زیاد مواد شیمیایی در آن است.
روش تصفیه فاضلاب صنایع روغن زیتون
فاضلاب صنایع تولید روغن زیتون مجموعه ای از مواد جامد معلق، مواد آلی، ذرات کلوئیدی و ترکیبات شیمیایی است. به همین دلیل در این صنایع پکیج تصفیه فاضلاب استفاده میشود تا چند فرآیند در آنها اجرا شود. در مجموع تصفیه فاضلاب کارگاه های روغن گیری و فرآوری زیتون از چند مرحله زیر تشکیل شده اند:
تصفیه فیزیکی و آشغالگیری فاضلاب
همان طور که اشاره شد، حدود 32 درصد از این پساب ها را تکه های جامد و نیمه جامد معلق تشکیل می دهند. به همین دلیل در پیش تصفیه این ذرات و مواد به کمک آشغالگیرها جمع آوری و حذف می شوند. در این مرحله ذرات کلوئیدی و ذرات ریز قابل حذف نیست و تنها تکه های بزرگ از قبیل هسته و باقی مانده های زیتون جمع آوری می شوند.
تصفیه بیولوژیکی هوازی و بی هوازی
با توجه به اینکه در این پساب ها ترکیبات نیتروژن دار و مواد آلی متعدد وجود دارد، لذا به مجموعه ای از فرآیندهای هوازی و بی هوازی بیولوژیکی برای حذف آنها نیاز است. در تصفیه بی هوازی فاضلاب بعد از تماس با باکتری ها مراحل هیدرولیز، استات سازی و آزادسازی متان و بیوگازها اجرا می شوند. در این مراحل اکسیژن آزاد شده را باکتری ها مصرف می کنند و گاز متان از فاضلاب تخلیه میشود. در نهایت مواد آلی و ترکیبات نیتروژن دار نیز تجزیه شده و به مواد قابل حذف تبدیل می شوند.
بعد از طی مرحله بی هوازی، فاضلاب وارد فاز هوازی می شود. در این مرحله فرآیندهای گوناگونی قابل استفاده هستند. یکی از بهترین روش ها تصفیه فاضلاب به روش هوادهی گسترده است. هوادهی فاضلاب با سیستم های بسیار پیشرفته انجام شده و اکسیژن مورد نیاز باکتری ها فراهم می شود. علاوه براین، لجن فعال برگشتی نیز در مخزن هوادهی وجود دارد و باکتری ها از آن به عنوان منبع تغذیه استفاده می کنند. در نهایت باکتری ها با سرعت بیشتری رشد و تکثیر کرده و مواد آلی را تجزیه می کنند.
بعد از طی این مرحله، تکه های باقی مانده از مواد آلی در کف مخزن ته نشین شده و لایه های لجن را تشکیل می دهند.بخشی از لجن از مخزن تخلیه شده و مابقی به فاز قبل برگشت داده میشوند.
تصفیه با سیستم های فیلتراسیون نانو
در فاضلاب صنایع تولید روغن زیتون مقدار زیادی مواد و ذرات ریز وجود دارد که ته نشین نمی شوند. برای جداسازی این ذرات می توان از سیستم های فیلتراسیون نانو استفاده کرد. با عبور فاضلاب از نانوفیلتراسیون بسیاری از این ذرات روی منافذ فیلتر تجمع یافته و فاضلاب تصفیه شده از آن عبور می کند.
انعقاد فاضلاب روغن گیری زیتون با الکتروکواگولاسیون
از مهم ترین آلاینده های موجود در این صنایع، ذرات روغنی و کلوئیدی هستند که دارای بار منفی بوده و در فاضلاب شناور هستند. به دلیل هم نام بودن این ذرات یکدیگر را دفع کرده و نمی توان آنها را براحتی جمع آوری کرد. برای این منظور از الکتروکواگولاسیون و اکسیداسیون پیشرفته استفاده می شود.
در مخزن تصفیه فاضلاب روغن زیتون صفحات کاتد و آند قرار داده میشود و جریان برق از آنها عبور می کند. در نتیجه یون های مثبت در فاضلاب تولید شده و به ذرات روغنی با بار منفی متصل می شوند. در نهایت لایه های لخته مانند را تشکیل داده و روی فاضلاب انباشته می شوند.
عوامل موثر بر انتخاب روش تصفیه
- نوع و غلظت آلاینده‌ها: هر روش تصفیه برای حذف آلاینده‌های خاصی موثرتر است.
- حجم فاضلاب: برای فاضلاب‌های با حجم بالا، روش‌های مداوم مانند لجن فعال مناسب‌تر است.
- مقررات زیست محیطی: استانداردهای تخلیه فاضلاب در هر منطقه متفاوت است و باید در انتخاب روش تصفیه مد نظر قرار گیرد.
- هزینه‌های اقتصادی: هزینه‌های نصب، بهره‌برداری و نگهداری هر روش تصفیه متفاوت است.
مزایا و معایب روش‌های مختلف
- مزایای روش‌های فیزیکوشیمیایی: حذف سریع و موثر آلاینده‌ها، امکان حذف طیف وسیعی از آلاینده‌ها.
- معایب روش‌های فیزیکوشیمیایی: هزینه بالا، تولید لجن زیاد، نیاز به مواد شیمیایی.
- مزایای روش‌های بیولوژیکی: هزینه کمتر، کاهش حجم لجن، تولید بیوگاز.
- معایب روش‌های بیولوژیکی: زمان طولانی برای تصفیه، حساسیت به تغییرات در شرایط عملیاتی.
اهمیت تصفیه فاضلاب صنایع روغن زیتون
تصفیه صحیح و کامل فاضلاب صنایع روغن زیتون از نظر زیست محیطی و اقتصادی بسیار مهم است. با تصفیه این فاضلاب می‌توان:
- حفاظت از منابع آبی: جلوگیری از آلودگی آب‌های سطحی و زیرزمینی
- حفاظت از خاک: جلوگیری از آلودگی خاک و کاهش حاصلخیزی آن
- حفاظت از هوا: کاهش انتشار آلاینده‌های هوا در اثر تبخیر ترکیبات آلی
- کاهش هزینه‌های جریمه: رعایت قوانین و مقررات زیست محیطی
- تولید انرژی: تولید بیوگاز در فرآیند هضم بی هوازی
ساخت پکیج تصفیه فاضلاب صنایع روغن زیتون
یکی از محصولات ارائه شده در آبسازه، انواع پکیج تصفیه فاضلاب صنایع تولید روغن زیتون است. در این پکیج ها چند فرآیند با قطعات بسیار باکیفیت و متعلق به برندهای معتبر دنیا پیاده سازی می شود. یکی از ویژگی های منحصر به فرد آن، طراحی اختصاصی و سفارشی در ظرفیت کاملا استاندارد است. متناسب با دبی فاضلاب ورودی، کیفیت خروجی مورد نظر و شرایط محیط دستگاه طراحی و با متریال فلزیف پلی اتیلن و فایبرگلاس تولید می شود.
نتیجه‌گیری
تصفیه فاضلاب صنایع روغن زیتون یک چالش فنی و زیست محیطی است. انتخاب روش مناسب تصفیه به عوامل مختلفی بستگی دارد و نیاز به بررسی دقیق شرایط هر کارخانه دارد. با استفاده از روش‌های تصفیه مناسب می‌توان به طور موثر این فاضلاب را تصفیه کرد و از اثرات مخرب آن بر محیط زیست جلوگیری کرد.
