حذف فلوراید از آب در کنار مزایای متعددی آن برای دندان و استخوان ها، چالش های زیادی را به همراه دارد. در طی سالها تحقیق برخی از افراد از قبیل فردریک مک کی که از دندانپزشکان معروف 1930 میلادی بود، فلوراید تاثیر مستقیم بر سلامت دندان ها و جلوگیری از پوسیدگی آنها دارد. به همین دلیل به منابع آبی فلوراید تزریق شد. اما به مرور مضرات فلوراید آب برای بدن و استخوان ها به اثبات رسید. در حال حاضر با روش های حذف فلوراید از آب مقدار این ماده در سطح استاندارد تنظیم میشود. فلوراید یکی از مواد معدنی مفید است از مهم ترین پارامترهای کیفیت آب محسوب شده و اندازه گیری و حذف آن باید با دقت بالایی انجام شود.
مضرات فلوراید برای بدن
بر اساس تحقیقات متعدد انجام شده توسط دندان پزشکانی همچون فردریک مک کی و شیمیدان ارشد شرکت معدن آلومینیوم آمریکا، در نهایت اثبات شد که فلوراید می تواند مانع پوسیدگی دندان ها شود. سپس در گراند رپیدز میشیگان از سال 1940 به منابع آبی فلوراید اضافه شد. به مرور سایر کشورها نیز به اهمیت فلوراید آب برای دندان ها پی برده و آن را به منابع آب افزودند.
با گذشت زمان و تحقیقات بعدی، میان بروز بیماری هایی از قبیل سرطان استخوان و پوکی و شکستگی استخوان ها با مقدار فلوراید موجود در آب ارتباط مشاهده شد. علاوه بر استخوان ها، هوش ذهنی کودکان نیز تحت تاثیر این ماده قرار گرفته و کاهش پیدا می کند. از مهم ترین مضرات عدم حذف فلوراید از آب می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- بروز اختلالات ذهنی و عملکرد شناختی در نوزادانی که مادر از آب حاوی فلوراید بالا مصرف می کند.
- کاهش ضریب هوشی کودکان
- بروز مشکلات تیروئیدی
- کاهش کلسیم در استخوان و پوکی و شکنندگی استخوان(فلوئوروزیس اسکلتی)
- فلوئوروزیس دندانی
فلوئوروزیس دندانی
- لکه‌های سفید یا قهوه‌ای روی دندان‌ها: این لکه‌ها در اثر رسوب بیش از حد فلوراید در مینای دندان ایجاد میشوند.
- ضعف مینای دندان: فلوراید بیش از حد می‌تواند باعث شکننده شدن مینای دندان شود.
فلوئوروزیس اسکلتی
- درد مفاصل: مصرف مزمن فلوراید می‌تواند باعث درد و سفتی مفاصل شود.
- ضعف استخوان‌ها: فلوراید بیش از حد می‌تواند باعث کاهش تراکم استخوانی و افزایش خطر شکستگی شود.
سایر عوارض احتمالی
- مشکلات عصبی: برخی مطالعات نشان می‌دهند که فلوراید ممکن است بر عملکرد مغز، به ویژه در کودکان، تأثیر منفی بگذارد.
- آسیب به کلیه‌ها: مصرف طولانی مدت فلوراید می‌تواند به کلیه‌ها آسیب برساند.
- افزایش خطر سرطان: برخی مطالعات ارتباط بین مصرف بالای فلوراید و افزایش خطر ابتلا به برخی سرطان‌ها را نشان می‌دهند، اما این ارتباط هنوز به طور کامل اثبات نشده است.
منابع اصلی فلوراید
- آب آشامیدنی: در برخی مناطق، آب آشامیدنی حاوی مقادیر بالایی فلوراید است.
- خمیر دندان: استفاده بیش از حد از خمیر دندان‌های حاوی فلوراید، به خصوص در کودکان، می‌تواند باعث مصرف بیش از حد فلوراید شود.
- مواد غذایی: برخی از مواد غذایی مانند چای، ماهی و برخی سبزیجات حاوی مقادیر کمی فلوراید هستند.
پیشگیری از عوارض فلوراید
- کنترل میزان مصرف فلوراید: از مصرف بیش از حد محصولات حاوی فلوراید خودداری کنید.
- استفاده از خمیردندان‌های مناسب: برای کودکان از خمیردندان‌های مخصوص کودکان با غلظت فلوراید کمتر استفاده کنید.
- آگاهی از میزان فلوراید موجود در آب آشامیدنی: اگر آب منطقه شما حاوی فلوراید بالایی است، می‌توانید از فیلترهای آب برای کاهش میزان فلوراید استفاده کنید.
- مشورت با پزشک: در صورت داشتن نگرانی در مورد مصرف فلوراید، با پزشک خود مشورت کنید.
مقدار استاندارد فلوراید در آب
مضرات فلوراید برای بدن به معنای حذف صد در صد آن نیست. چون مقدار کم این ماده می تواند از پوسیدگی دندان ها تا حد زیادی جلوگیری کند. بر اساس اطلاعات ارائه شده از سوی سازمان بهداشت جهانی، مقدار مجاز فلوراید در آب 15 میلی گرم بر لیتر است. دقت داشته باشید، افرادی که مصرف آب بالایی دارند، مقدار فلوراید در آب مصرفی آنها باید کمتر از این مقدار باشد.
روش اندازه گیری فلوراید آب
تشخیص فلوراید در آب تنها از طریق روش های آزمایشگاهی امکان پذیر است. چون این ماده رنگ، مزه و طعم و بوی آب را تغییر نمی دهد. مقدار این ماده معدنی به دو روش فتومتری و الکترود قابل اندازه گیری است. در روش فتومتری تقطیر انجام شده و جداسازی فلوراید از این طریق انجام میشود. در روش الکترودی بدون نیاز به تقطیر اندازه گیری انجام میشود. هر دو روش دارای دقت مطلوبی هستند، اما در آزمایشگاه ها ابزار و روش های نوین متعددی برای اندازه گیری فلوراید آب استفاده میشود.
بیشتر بخوانید: پارامترهای کیفیت آب
1- حذف فلوراید با اسمز معکوس
با توجه به مضرات متعدد بالا بودن مقدار این ماده معدنی در آب، با روش های گوناگون می توان مقدار آن را کاهش داد. از بهترین روش های حذف فلوراید از آب، اسمز معکوس است. این روش در دستگاه تصفیه آب صنعتی استفاده شده و جداسازی با غشای نیمه تراوا انجام می شود.
آب حاوی فلوراید و سایر مواد معدنی ابتدا وارد داستگاه شده و با فشار به سمت ممبران وسط مخزن هدایت می شوند. از غشای نیمه تراوا فقط مولکول های آب امکان عبور دارند و فلوراید روی ممبران تجمع پیدا می کند. با گذشت زمان ممبران ها با شستشوی معکوس کاملا تمیز شده و کارایی دستگاه حفظ می شود.
2- حذف فلوراید با تقطیر
در شرایطی که به ابزار و دستگاه های تصفیه دسترسی وجود ندارد، تقطیر می تواند برای جداسازی فلوراید آب استفاده شود. برای این منظور می توانید یک ظرف حاوی آب را روی شعله اجاق گاز قرار دهید. سپس یک ظرف خالی که حجم کمتری دارد را روی آب قرار دهید. درب مقعر ظرف را برعکس بگذارید. با جوشیدن آب به مرور تبخیر انجام میشود. سپس چند قطعه یخ را روی درب قرار دهید تا بخار آب سرد و به مایع تبدیل شود. در اثر تقطیر آب داخل ظرف خالی وارد شده و می توانید از آن مصرف کنید.
3- حذف فلوراید با فیلتر یونیزاسیون
فیلتر یونیزاسیون از جمله تجهیزاتی است که در جداسازی یون و املاح موجود در آب موثر عمل می کند. این فیلترها در تجهیزات تصفیه آب قرار گرفته و بسیاری از مواد معدنی و املاح آب از جمله فلوراید را حذف می کنند.
4- حذف با جذب سطحی
کربن اکتیو از جمله موادی است که می تواند در جداسازی فلوراید آب موثر عمل کند. کربن اکتیو گرانولی و بلاکی در فیلتر کربنی استفاده میشود و قدرت جذب بسیار بالایی دارد. مواد معدنی از جمله فلوراید جذب این ماده شده و روی آن تجمع می کنند. با تجمع گل و لای و املاح روی کربن فعال به مرور کارایی آن کاهش پیدا می کند. به همین دلیل باید به صورت دوره ای شستشوی کربن فعال انجام شود.
5- حذف فلوراید با ریحان
برگ ریحان از جمله گیاهانی است که می تواند به مقدار کم فلوراید آب را حذف کند. این گیاهان تاثیر چشمگیری ندارند و تنها در شرایط اضطراری می توان از آنها استفاده کرد. قرار دادن چند برگ ریحان در ظرف آب به مقدار بسیار کم فلوراید را کاهش می دهد. اگر مقدار فلوراید آب زیاد است، این روش کاربرد ندارد و سایر روش های بالا باید انجام شوند.
آیا فلوراید با جوشاندن حذف می شود؟
خیر، جوشاندن آب باعث حذف فلوراید نمی‌شود.
فلوراید یک ماده معدنی است که در آب حل میشود و با جوشاندن، تنها برخی از میکروارگانیسم‌ها از بین می‌روند. فلوراید در دمای جوش تبخیر نمی‌شود و در آب باقی می‌ماند.
برای حذف فلوراید از آب روش‌های دیگری وجود دارد که در پاسخ به سوال قبلی به آنها اشاره شد، از جمله:
- تبادل یونی: با استفاده از رزین‌های تبادل یونی می‌توان فلوراید را از آب جدا کرد.
- اسمز معکوس: این روش با استفاده از غشاهای نیمه نفوذپذیر، املاح از جمله فلوراید را از آب جدا می‌کند.
- جذب سطحی: موادی مانند آلومینای فعال می‌توانند فلوراید را جذب کنند.
اگر نگران میزان فلوراید در آب آشامیدنی خود هستید، بهتر است:
- با آزمایشگاه‌های معتبر تماس بگیرید: برای اندازه‌گیری دقیق میزان فلوراید در آب خود، می‌توانید نمونه‌ای از آب را به آزمایشگاه ارسال کنید.
- از دستگاه‌های تصفیه آب مناسب استفاده کنید: دستگاه تصفیه آب با فناوری اسمز معکوس یا فیلترهای مخصوص حذف فلوراید، می‌توانند به شما کمک کنند.
- با پزشک یا متخصص بهداشت مشورت کنید: برای دریافت توصیه‌های تخصصی درباره کاهش مصرف فلوراید، می‌توانید با پزشک یا متخصص بهداشت مشورت کنید.
تصور اشتباه اغلب افراد در تصفیه آب، موثر بودن جوشاندن بر حذف املاح است. دقت داشته باشید که بعد از جوشیدن آب، مولکول های آب تبخیر شده و برخی از مواد معدنی از آن خارج میشوند. در نهایت حجم آب کاهش یافته، اما فلوراید و سایر املاح و مواد درون آن باقی می ماند. نه تنها در این شرایط کیفیت آب افزایش پیدا نکرده، بلکه با افت مواجه شده است.
جمع بندی
برای حذف فلوراید آب بهترین روش استفاده از دستگاه آب شیرین کن صنعتی است که با روش اسمزمعکوس عمل می کند. علاوه براین، فیلترهای یونیزاسیون، تقطیر و جذب سطحی با کربن فعال نیز می توانند در این زمینه موثر باشند. لازم به ذکر است، ریحان و جوشاندن آب تاثیری بر مقدار فلوراید نداشته و سایر روش ها باید انتخاب شوند.
