به زبانی ساده راندمان تصفیه فاضلاب توسط سپتیک تانک به معنای بهترین روش ممکن برای تجزیه مواد معلق موجود در مخزن سپتیک می باشد. بطور کلی سپتیک تانک را می توان یکی از روش های پیش تصفیه در انواع پکیج تصفیه فاضلاب دانست که طی فرایند هایی که در آن اتفاق می افتد مواد معلق قابل ته نشینی (ss)، روغن، چربی اجسام شناور تا حد قابل توجهی حذف می شوند. با حذف این مواد در نهایت بار آلودگی فاضلاب از قبیل BOD5 و COD کاهش پیدا می کنند.
در شرکت آب سازه مخازن سپتیک در ابعاد و اندازه های مختلف و به صورت پلی اتیلنی و بتنی طراحی و تولید می شوند. شرکت آب سازه سازنده انواع سپتیک تانک پلی اتیلن و سپتیک تانک بتنی در ابعاد مختلف می باشد. در ادامه به مکانیزم تصفیه فاضلاب در سپتیک فاضلاب، راندمان تصفیه فاضلاب در مخزن سپتیک و مشخصات کیفی فاضلاب خروجی می پردازیم.
مکانیزم تصفیه فاضلاب در مخزن سپتیک چگونه است؟
در سپتیک تانک ابتدا، فاضلاب از طریق لوله ورودی وارد قسمت اول سپتیک فاضلاب می‌شود. این بخش که توسط یک بافل جداکننده از بخش دوم مخزن جداشده است، حجمی برابر با دوسوم از کل حجم سپتیک تانک را در بر می گیرد. با ورود فاضلاب به این قسمت، مواد معلق و ذرات خارجی به علت وزن بیشتر خود به سمت پایین حرکت کرده و در کف مخزن ته‌نشین می‌شوند. روغن و چربی‌ها نیز به علت اینکه دارای وزن مخصوص کمتری نسبت به فاضلاب هستند، به سمت بالا حرکت کرده و بر روی سطح شناور می‌گردند.
تجمع مواد ته‌نشین شده در کف مخزن باعث ایجاد توده‌ای از لجن شده و میکروارگانیسم‌ها و باکتری‌ها در آن تکثیر یافته و رشد می‌کنند. واکنش‌های بیولوژیکی که در طول تکثیر و رشد آنها اتفاق می‌افتد باعث می‌شود که مواد آلی آلاینده تجزیه شده و فاضلاب تصفیه گردد. انجام این واکنش‌ها همچنین سبب تبدیل حجم زیادی از لجن به بیوگاز و کاهش حجم لجن می‌شود. بیوگاز تولیدشده که بیشتر آن متان است به وسیله لوله خروج بیوگاز از سپتیک تانک خارج می شود.
در ادامه پساب بخش اول با عبور از مسیر ارتباطی تعبیه‌شده در بافل میانی، به بخش دوم سپتیک فاضلاب وارد می‌شود. در این قسمت ذرات بسیار ریز چربی و روغنی که در فاضلاب باقی‌مانده باشد، بر روی سطح شناور می‌گردند. در انتها پساب زلال‌شده از طریق لوله خروجی از سپتیک تانک خارج می‌شود. لجن انباشته‌شده در سپتیک تانک تقریبا پس از دو سال نیاز به تخلیه دارد. به هنگام تخلیه بهتر است کمی از لجن را در سپتیک تانک باقی گذاشت. چرا که این لجن حاوی میکروارگانیسم‌ها و باکتری‌های مؤثر در تصفیه بوده و تخلیه کامل آنها موجب طولانی شدن زمان راه‌اندازی مجدد بخش بیولوژیکی سپتیک تانک می‌شود.
راندمان تصفیه در مخزن سپتیک به چه میزان است؟
از آنجایی که تصفيه فاضلاب انسانی و صنعتی در سپتيک تانک به‌صورت ناقص انجام می‌گیرد، به این دلیل می‌توان گفت كه راندمان تصفيه در اين سيستم 50-40 درصد است. لذا درمواردی كه هدف از تصفيه فاضلاب تأمین استانداردهای تعیین شده توسط سازمان حفاظت محیط‌زیست نباشد، جهت حذف قسمتی از مواد معلق و چربی فاضلاب از اين سيستم می‌توان استفاده كرد. در صورتی که هدف از تصفيه فاضلاب رسيدن به استانداردهای زیست‌محیطی باشد، می بایست از تصفیه‌خانه‌های پیش‌ساخته (پلی اتیلنی، فلزی و…) و يا بتنی استفاده نمود كه فرايند تصفيه فاضلاب در اين سیستم ها به‌صورت كامل انجام می‌گیرد و شامل تمامی مراحل تصفيه است.
در مخزن سپتیک مواد آلی و جامدات موجود در فاضلاب از طریق ته نشینی و فرآیند تصفیه بی هوازی از فاضلاب حذف می شوند. در نهایت فاضلابی که عاری از مواد قابل ته نشینی می باشد از سپتیک تانک خارج می گردد و به چاه جذبی هدایت می شود. راندمان حذف مواد آلی در سپتیک تانک 35-25 % است و یک تصفیه ناقص و مقدماتی برای تصفیه فاضلاب است.
در فاضلاب خروجی از مخزن، مواد معلق و تیرگی کمی وجود دارد، اما فاضلاب همچنان کاملا صاف نیست و بوی بدی دارد. همچنین ممکن است هنوز دارای باکتری‌های بیماری زا، کیست و تخم کرم باشد. به همین دلیل نباید به هیچ عنوان از پساب خروجی از مخزن سپتیک، برای آبیاری فضای سبز و زمین های زراعی استفاده نمود. البته می توان با استفاده از یک شبکه زهکش زیر زمینی، پساب خروجی را تا پای درختان (نه سبزیجات) هدایت نمود و به تغذیه آنها کمک کرد.
تاثیر دیواره میانی سپتیک تانک در راندمان تصفیه فاضلاب
در اثر وقوع واکنش های بیولوژیکی درون مخزن سپتیک، گازهایی از جمله متان تولید می شود که طی آن حباب از کف مخزن به سمت بالا صعود کرده و مانع از ته نشینی بخشی از مواد می شود. چسبیدن این حباب ها به دانه های جامد گاهی باعث معلق ماندن این ذرات شده و سبب عبور آن از قسمت اول مخزن می شوند.
در واقع مهم ترین علت اینکه در داخل مخزن یک دیواره میانی تعبیه می شود ، رفع همین نقص است. زیرا وجود این دیواره باعث می شود که در بخش دوم لجن تجمع نیافته و به موجب آن حباب گازی تولید نشود. عدم تولید حباب گاز نیز موجب جلوگیری از ایجاد اختلال در فرایند ته نشینی ذرات شده و راندمان تصفیه را افزایش می دهد. در حقیقت بواسطه استفاده از دیواره میانی درون مخزن ذرات معلق امکان ورود به بخش دوم مخزن تصفیه فاضلاب بی هوازی را ندارند.
بیشتر بخوانید: پکیج تصفیه فاضلاب پلی اتیلن
مشخصات کیفی فاضلاب در خروجی سپتیک تانک
کامل ترین مکانیزم عملکرد در بین انواع مخازن مربوط به سپتیک تانک پلی اتیلن دوجداره می باشد. این سپتینک تانک تولید شده از مواد اولیه پتروشیمی امیر کبیر با گرید EX3 و نوع HDPE100 می باشد. علت بالا بودن راندمان سپتیک تانک دوجداره، دوجداره بودن مخزن می باشد شرایط نگه داشتن گرمای حاصل از فعالیت باکتری های بی هوازی، زمینه زاد و ولد آن ها را فراهم می نماید. لذا پیشنهاد ما بدلیل بالا بودن راندمان تصفیه سپتیک تانک های پلی اتیلنی استفاده از این مدل مخازن می باشد.
در جدول زیر پارامترهای اصلی آلودگی اعم از BOD5 و COD و آلودگی های میکروبی قبل و بعد از سپتیک تانک اندازه گیری شده است.
رابطه حجم مخزن سپتیک و راندمان تصفیه فاضلاب
معمولاً حجم مخزن سپتیک به گونه ای طراحی می شود که زمان ماند فاضلاب در آن حدود 24 ساعت است. هر چه زمان ماند فاضلاب در این مخازن بیشتر باشد به دلیل پیشرفت فرایندهای تصفیه در آن، راندمان تصفیه فاضلاب نیز افزایش پیدا می کند. از این رو گاهی برای افزایش بازده عملکرد این محصول، ظرفیت قسمت اول مخزن را بیشتر از حالت استاندارد در نظر می گیرند. البته بدیهی است که نمودار افزایش راندمان بر حسب افزایش زمان ماند خطی نمی باشد. بطوری که به ازای افزایش 100 درصدی در ظرفیت، راندمان تصفیه آن تنها در حدود 40-30 درصد افزایش پیدا خواهد کرد. لذا معمولاً بزرگتر کردن مخزن های سپتیک با هدف افزایش راندمان تصفیه اقتصادی نیست.
منبع: آبسازه absaze.com
