تفاوت BOD و COD فاضلاب چیست؟

از آنجا که روش های متفاوتی برای تصفیه فاضلاب و پساب وجود دارد، استفاده از هر روش بستگی و رابطه مستقیم با نوع و میزان آلاینده های فاضلاب و یا پساب دارد. از جمله پارامتر هایی که در تصفیه فاضلاب بسیار حائز اهمیت هستند BOD و COD می باشند.

برای ساخت تصفیه خانه های فاضلاب ابتدا لازم است با مفاهیم اولیه این صنعت آشنایی داشت. در گام نخست لازم است فاضلاب مورد نظر را به آزمایشگاه برده و پارامتر های آن را مشخص کنید. این آزمایشات مشخص می کنند که فاضلاب حاوی چه آلاینده هایی است. با این شناسایی شما می توانید مناسب ترین روش برای  تصفیه فاضلاب یا پساب را انتخاب کنید.

آلودگی فاضلاب چیست و چگونه اندازه گیری می شود؟

آلودگی فاضلاب بدلیل مواد خارجی است که وارد آب شده و بصورت معلق یا محلول موجب آلودگی آن و تولید فاضلاب شده اند. بدیهی است هرچه مقدار این مواد در فاضلاب بیشتر باشد، بارآلودگی آن نیز بیشتر خواهد بود. بنابراین اندازه گیری مقدار مواد خارجی فاضلاب راه حل اصلی در مشخص نمودن مقدار آلودگی و آلایندگی فاضلاب است. از طرفی تنوع و تعداد این مواد به حدی زیاد است که عملا امکان اندازه گیری هریک از این مواد بصورت مجزا وجود ندارد. به همین دلیل لازم است که مقدار مواد را به روشی  غیرمستقیم اندازه گیری کنیم.

از روش های اندازه گیری غیر مستقیم آلودگی فاضلاب یا پساب خروجی، اندازه گیری BOD و COD فاضلاب می باشد. در ادامه همراه ما باشید تا با مفاهیم هر کدام بیشتر آشنا شوید.

COD فاضلاب چیست؟

COD یا Chemical Oxygen Demand یا همان «اکسیژن خواهی شیمیایی»، یکی از مهم ترین پارامترهای سنجش آلودگی فاضلاب است. در این روش با تعیین میزان اکسیژن مورد نیاز برای اکسیداسیون، به صورت غیر مستقیم میزان آلودگی فاضلاب اندازه گیری می شود. همانطور که می دانید برای اکسیداسیون هر ماده ای به مقداری اکسیژن نیاز است.

در واقع COD مقدار اکسیژن مورد نیاز برای اکسیداسیون کل مواد می باشد. پس بدیهی است که هرچه مقدار COD یک فاضلاب بیشتر باشد، مقدار مواد خارجی موجود در آن که موجب آلودگی آن می شود نیز بیشتر خواهد بود. به عنوان نمونه در جدول زیر محدوده COD برخی از فاضلاب های بهداشتی و انسانی و صنعتی آمده است.

بیشتر بخوانید: cod فاضلاب چیست و چگونه اندازه گیری می شود؟

BOD فاضلاب چیست؟

BOD یا Biochemical Oxygen Demand یا همان «اکسیژن خواهی بیولوژیکی» نیز یکی از مهم ترین پارامترهای سنجش آلودگی فاضلاب است.

یکی از بهترین راه ها تعیین میزان اکسیژن مورد نیاز برای اکسیداسیون یا همان COD است. اما بخشی از این مواد توسط میکروارگانیسم ها و عوامل بیولوژیکی قابل اکسیدشدن هستند. برای تعیین این مقدار بجای استفاده از موادشیمیایی از میکروارگانیسم ها استفاده می شود تا مشخص شود که چه بخشی از کل مواد را می توانند اکسید نمایند. مقدار اکسیژن مصرفی میکروارگانیسم ها برای اکسیداسیون مواد قابل تجزیه در طی ۵ روز را BOD5 یا همان اکسیژن خواهی بیولوژیکی ۵ روزه می گویند.

بیشتر بخوانید:  BOD فاضلاب چیست و چگونه اندازه گیری می شود؟

مقایسه BOD و COD

• ماهیت: BOD یک شاخص بیولوژیکی است که بر اساس فعالیت میکروارگانیسم‌ها اندازه‌گیری می‌شود، در حالی که COD یک شاخص شیمیایی است که از طریق یک واکنش شیمیایی سنجیده می‌شود.
• دامنه: BOD فقط مواد آلی قابل تجزیه بیولوژیکی را اندازه‌گیری می‌کند، در حالی که COD طیف وسیع‌تری از آلاینده‌های آلی را شامل می‌شود.
• زمان سنجش: اندازه‌گیری BOD 5 روز طول می‌کشد، در حالی که COD را می‌توان در عرض چند ساعت اندازه‌گیری کرد.
• کاربرد: BOD عمدتاً برای ارزیابی کیفیت فاضلاب‌های شهری و تصفیه بیولوژیکی فاضلاب استفاده می‌شود، در حالی که COD برای ارزیابی طیف وسیع‌تری از فاضلاب‌ها، از جمله فاضلاب‌های صنعتی، فاضلاب‌های خطرناک و فاضلاب‌های کشاورزی، کاربرد دارد.

تفاوت روش اندازه گیری BOD و COD فاضلاب

بعد از نمونه برداری فاضلاب به روش های مختلف و با کمک مواد و ترکیبات گوناگون، می توان مقدار BOD و COD را اندازه گیری نمود. اندازه گیری این دو فاکتور با هم کاملا متفاوت میباشد و این تفاوت ها نه تنها در مواد و ترکیبات و تجهیزات مورد استفاده است، بلکه در مدت زمان بدست آوردن نتیجه نیز کاملا با هم فرق دارند.

به عنوان یک تفاوت بین BOD و COD فاضلاب می توان به مدت زمان اجرای آزمایش اندازه گیری آنها اشاره نمود. نا گفته نماند که نمونه قابل آزمایش در آزمایشگاه لازم است تا 5 روز مورد بررسی قرار گیرد تا در نهایت مقدار BOD مشخص شود. در مقابل، برای اندازه گیری COD تنها سه ساعت زمان احتیاج است و آزمایش آن نیز آسان تر خواهد بود.

استاندار BOD و COD فاضلاب و پساب خروجی

فاکتور بعدی که فرق بین BOD و COD فاضلاب را مشخص می کند، حد مجاز این دو پارامتر است. بر اساس استانداردهای ارائه شده فاضلاب هایی اجازه ورود به طبیعت را پیدا می کنند که مقدار آلاینده های موجود در آنها در سطح استانداردی قرار داشته باشد. بر اساس آزمایش های انجام شده، حد مجاز BOD و COD برای مصرف و ورود فاضلاب پس از تصفیه در آب های سطحی، تخلیه به چاه جاذب و همچنین مصرف کشاورزی و آبیاری باغ و فضای سبز متفاوت می باشد.

به عنوان یک استاندارد حد مجاز COD برای ورود به آبهای سطحی، 60، ورود به چاه جذبی 60 و مصرف در مزارع کشاورزی و باغبانی 200 میلی گرم بر لیتر می باشد. در مقابل، مقدار مجاز BOD برای ورود به آبهای سطحی 30، تخلیه در چاه های جذبی 30 و مصرف در محیط های کشاورزی و آبیاری فضای سبز و باغ 100 میلی گرم بر لیتر می باشد. به همین دلیل این شاخص ها در تصفیه فاضلاب صنایع لبنی و الکل سازی باید به شدت کاهش یابند.

تاثیر میزان BOD و COD در انتخاب روش تصفیه فاضلاب

نقش BOD و COD در تصفیه فاضلاب:

• انتخاب روش تصفیه: BOD و COD اطلاعات کلیدی برای انتخاب روش مناسب تصفیه فاضلاب را فراهم می‌کنند. برای مثال، فاضلاب با BOD بالا ممکن است به تصفیه بیولوژیکی ثانویه نیاز داشته باشد، در حالی که فاضلاب با COD بالا ممکن است به پیش تصفیه شیمیایی یا فیزیکی و سپس تصفیه بیولوژیکی نیاز داشته باشد.
• ارزیابی کارایی تصفیه: BOD و COD می‌توانند برای ارزیابی کارایی فرآیندهای تصفیه فاضلاب استفاده شوند. کاهش BOD و COD در فاضلاب تصفیه شده نشان‌دهنده تجزیه موفقیت‌آمیز مواد آلی و بهبود کیفیت فاضلاب است.

 بنابراین با تعیین مقدار BOD می توان مشخص نمود که چه روش ها و چه تجهیزاتی برای تصفیه بیولوژیکی مورد نیاز می باشد و چطور می توان راندمان کار در این مرحله از تصفیه را افزایش داد. در مقابل، با تعیین COD می توان مشخص نمود که چطور و با چه روش ها و تجهیزاتی می توان مقدار مواد شیمیایی موجود در پساب ها را کاهش داد و رابطه ای با میکروارگانیسم های موجود در فاضلاب نخواهد داشت.

نسبت BOD به COD چیست؟

نسبت BOD به COD اطلاعات مفیدی در مورد ماهیت مواد آلی موجود در فاضلاب ارائه می‌دهد:

• نسبت بالا (نزدیک به 1): نشان‌دهنده وجود عمدتاً مواد آلی قابل تجزیه بیولوژیکی است که به راحتی توسط میکروارگانیسم‌ها تجزیه می‌شوند.
• نسبت پایین (زیر 0.5): نشان‌دهنده وجود عمدتاً مواد آلی غیرقابل تجزیه بیولوژیکی است که به سختی توسط میکروارگانیسم‌ها تجزیه می‌شوند.

با توجه به اینکه در بسیاری از مواقع زمان و تجهیزات کافی برای سنجش این دو فاکتور به صورت جدا از هم وجود ندارد، لذا می توان با اندازه گیری یکی از آنها مقدار تقریبی پارامتر دوم را بدست آورد. بر اساس آزمایش های انجام شده مشخص شده است که مقدار COD حدودا دو برابر BOD می باشد. در نتیجه می توان در مدت زمان کوتاه و حدود سه ساعت و بررسی مقدار اکسیژن خواهی شیمیایی فاضلاب ، بر اساس نسبت BOD به COD مقدار اکسیژن خواهی بیولوژیکی را نیز محاسبه نمود. به عنوان مثال، حد میانگین مقدار COD موجود در فاضلاب بهداشتی و انسانی 250 تا 650 میلی گرم بر لیتر می باشد، ولی مقدار BOD در این گروه از فاضلاب ها 180 تا 350 میلی گرم بر لیتر است.

خلاصه تفاوت ها و شباهت های BOD و COD

• BOD و COD هر دو تقاضای اکسیژن برای تجزیه مواد آلی در فاضلاب را نشان می‌دهند.
• BOD فقط مواد آلی قابل تجزیه بیولوژیکی را اندازه‌گیری می‌کند، در حالی که COD طیف وسیع‌تری از آلاینده‌های آلی را شامل می‌شود.
• BOD 5 روز طول می‌کشد تا اندازه‌گیری شود، در حالی که COD را می‌توان در عرض چند ساعت اندازه‌گیری کرد.
• BOD برای ارزیابی کیفیت فاضلاب‌های شهری و تصفیه بیولوژیکی فاضلاب، و COD برای ارزیابی طیف وسیع‌تری از فاضلاب‌ها کاربرد دارد.
• نسبت BOD به COD اطلاعات مفیدی در مورد ماهیت مواد آلی موجود در فاضلاب ارائه می‌دهد.
• BOD و COD برای انتخاب روش تصفیه مناسب، ارزیابی کارایی تصفیه و حصول اطمینان از کیفیت مطلوب آب‌های تصفیه شده استفاده می‌شوند.

سخن پایانی

BOD و COD دو شاخص کلیدی در تصفیه فاضلاب هستند که اطلاعات ارزشمندی در مورد ماهیت و قابلیت تصفیه فاضلاب ارائه می‌کنند. درک عمیق تفاوت‌های این دو شاخص برای انتخاب روش‌های مناسب تصفیه، مدیریت و کنترل فاضلاب و حصول اطمینان از کیفیت مطلوب آب‌های تصفیه شده ضروری است.

منبع: آبسازه absaze.com